3 SIKORSKI,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Władysław Eugeniusz SIKORSKI

1).         POSTAĆ AUTORA, ŻYCIE, DOKONANIA.

Generał broni Władysław Eugeniusz Sikorski, herbu Kopaszyna, (ur. 20 maja 1881 w Tuszowie Narodowym pod Mielcem - zm. 4 lipca 1943 w Gibraltarze), polski dowódca wojskowy i Wódz Naczelny, a w latach 1939-1943 premier Polskiego Rządu na Uchodźstwie. Od 1898 do 1902 uczęszczał do seminarium nauczycielskiego w Rzeszowie. Ostatnią klasę gimnazjum i maturę zdał we Lwowie. W 1902 rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Dróg i Mostów Politechniki Lwowskiej, gdzie włączył się w ożywioną działalność patriotyczną i społeczną.

Obok Mariana Kukiela, Walerego Sławka, Kazimierza Sosnkowskiego, Witolda Jodko-Narkiewicza, a także Henryka Minkiewicza organizator Związku Walki Czynnej we Lwowie w 1908. Celem ZWCz było przygotowanie powstania zbrojnego w zaborze rosyjskim. Następnie założył i był prezesem Lwowskiego Związku Strzeleckiego.

     Od 1912 członek Komisji Tymczasowej Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych (KTSSN). W latach 1914-1916 był szefem Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego. W tym okresie doszło do konfliktu między Sikorskim i Piłsudskim. W latach 1916-1918 zajął się zaciągiem Polaków do Polnische Wehrmacht, co pogłębiło konflikt z Komendantem.

Od listopada 1918 w Wojsku Polskim. Był szefem sztabu w dowództwie wojsk polskich „Wschód” w Galicji, dowódcą grupy „Bartatów”, a następnie grupy płk. Sikorskiego.

     W wojnie polsko-rosyjskiej na różnych stanowiskach dowódczych, m.in. dowódca 9 Dywizji Piechoty i Grupy Poleskiej podczas ofensywy kijowskiej, 5 Armii podczas bitwy warszawskiej oraz 3 Armii podczas walk w rejonie Zamościa. W latach 1921-1922 szef Sztabu Generalnego.

     Po zabójstwie Gabriela Narutowicza marszałek Sejmu Maciej Rataj 16 grudnia 1922 powołał go na stanowisko prezesa Rady Ministrów. Sikorski pełnił równocześnie obowiązki ministra spraw wewnętrznych. Podał się do dymisji 26 maja 1923. Jego rząd doprowadził m.in. do uznania polskich granic wschodnich przez państwa zachodnie.

W latach 1923-1924 pełnił funkcję generalnego inspektora piechoty. W 1924-1925 minister spraw wojskowych w drugim rządzie Władysława Grabskiego.

     W 1925 mianowany dowódcą VI Okręgu Korpusu we Lwowie. W czasie przewrotu majowego zachował neutralność - nie opuścił Lwowa, ani też nie przysłał pomocy dla wojsk rządowych, co ułatwiło zadanie zwolennikom Piłsudskiego. Skonfliktowany z Józefem Piłsudskim, w 1928 zostaje odwołany ze stanowiska.

    Sikorski, wielbiony w okupowanej Polsce i uważany za męża opatrznościowego, zginął w Gibraltarze 4 lipca 1943 podczas powrotu z inspekcji sił Armii Polskiej na Wschodzie. Okoliczności śmierci Sikorskiego nie zostały w pełni wyjaśnione, a zawierające m.in. wyniki śledztwa w sprawie katastrofy archiwa brytyjskie pozostaną utajnione do 2050 (w latach 90. XX wieku przesunięto klauzulę tajności).

Niewyjaśniona pozostaje m.in. rola Kima Philby - sowieckiego agenta i szefa kontrwywiadu brytyjskiego (MI6) na obszar Morza Śródziemnego. Zwłoki generała zostały przetransportowane 10 lipca 1943 do Plymouth w Anglii na pokładzie niszczyciela ORP Orkan, a po uroczystościach pogrzebowych w Londynie Sikorski został pochowany na cmentarzu lotników polskich w Newark koło Nottingham. 17 września 1993 jego prochy przeniesiono na Wawel.

     Przez Polaków w okupowanym Kraju i większość środowisk emigracyjnych uznany za bohatera narodowego i jedynego polskiego męża stanu, który był w stanie wywalczyć dla Polski niepodległość i niezawisłość. Jego śmierć przekreśliła te oczekiwania.. Nazwą tą posługujemy się głównie dla podkreślenia ciągłości z I Rzecząpospolitą (1454-1795) oraz wspólnotą średniowieczną (966-1454). 123 I Rzeczpospolita była określana mianem szlacheckiej. System władzy w II Rzeczypospolitej Polskiej (1918-1939) określony został do 1926 r. jako republika demokratyczna z wielopartyjnym systemem parlamentarno-gabinetowym. Po zamachu stanu , który miał miejsce - ustrój uległ poważnej modyfikacji, w wwyniku, czegozostał przekształcony w system prezydencko-autorytarny (zwanym sanacją). Urzędowym językiem II Rzeczypospolitej był , a walutą .Za jej formalny początek przyjmuje się r., kiedy to Józef Piłsudski objął władzę wojskową w . Trzy dni później (14. 11. 1918 r.) również cywilną. Za jej koniec można uznać przekazanie władzy przez prezydenta , które miało miejsce r. lub też przekroczenie granicy kraju przez Rząd Rzeczypospolitej 1939 r.

3).         ŹRÓDŁA WIEDZY (METODOLOGIA).

Generał Sikorski przedstawiając wizję przyszłej wojny, jak sam napisał we wstępie oparł się na swoim długoletnim doświadczeniu praktycznym i na teoretycznych studiach. Generał Skibiński w przedmowie do wydania drugiego stwierdził, że generał Sikorski proponował w sferze operacyjnej i taktycznej nieznaczną tylko liczbę własnych rozważań o charakterze ogólnym, nowatorskim i oryginalnym. Przyglądał się raczej uważnie wszystkiemu, co się na te tematy myślało, pisało i robiło w różnych państwach – głównie Europy , ale również w Japonii , porównywał i wartościował poszczególne tendencje i w rezultacie uznawał któreś rozwiązanie za optymalne , opatrując je niekiedy własnym komentarzem i poprawkami.

4).         KONSTRUKCJA DZIEŁA.

Układ książki pt.” Przyszła wojna” przedstawia się następująco:

CZĘŚC PIERWSZA – Wobec niebezpieczeństwa nowej wojny powszechnej.

Rozdział I – Czy wojna jest w ogóle możliwa?

Rozdział II – Europa w stanie oblężenia. Konflikt na Dalekim Wschodzie . Możliwości nowej wojny powszechnej.

CZĘŚC DRUGA – Charakter przyszłej wojny a nowoczesna obrona kraju.

Rozdział I – Cywilna i wojskowa organizacja obrony narodowej.

Rozdział II – Wojsko nowoczesne.

Rozdział III – Lotnictwo i przeciwlotnicza obrona kraju.

Rozdział IV – Przyszła mobilizacja.

Rozdział V – Rola zaskoczenia i niespodzianki w przyszłej wojnie.

Rozdział VI – Ustalenie planów w przewidywaniu nowoczesnej wojny.

Rozdział VII –Operacje wstępne, ich charakter oraz kierownictwo.

5).         TEZY STRATEGICZNE.

WOJNA

—   Od początków istnienia człowieka i od chwili, gdy jego historia jest znana, wojna uchodzi za jedną z reguł rozwoju ludzkości. s.29

—   Przyszła wojna narodów, szczególnie gdyby do niej doszło w Europie , rozwinęłaby się prawdopodobnie w nowy, lecz daleko groźniejszy niż przed dwudziestu laty, kataklizm ogólnoświatowy. s.85

—   Wojna jest chwilą wyjątkowego i bardzo głęboko sięgającego kryzysu. s.108

—   Wojna nie znosi bezplanowego działania. s.266

CHARAKTER PRZYSZŁEJ WOJNY

Obecne przewidywania wojenne posiadać powinny daleko więcej giętkości. Dla ich celowego ustalenia należałoby przede wszystkim rozpocząć od określenia prawdopodobnych oraz możliwych cech charakterystycznych przyszłego konfliktu zbrojnego, unikając równocześnie niebezpieczeństwa, jakie zawsze ze sobą niesie zamknięcie się w ramach jednej hipotezy, chociażby ta ostatnia była jak najwięcej zbliżona do rzeczywistości.

W pierwszym rzędzie rozstrzygnąć musimy pytanie, czy na przyszłość przewidywać należy wojnę integralną i długotrwałą, czy też wojnę mniej lub więcej zlokalizowaną, o przebiegu gwałtownym i szybkim rozstrzygnięciu?

Pierwszej alternatywie odpowiadałby system obrony narodowej oparty na powszechnym obowiązku służby wojskowej i na wcieleniu w życie zasady narodu pod bronią, której zastosowanie czyni naród zdolnym do długotrwałego oporu.

W razie przyjęcia drugiej alternatywy i w przewidywaniu wojny o charakterze wybitnie dynamicznym posługiwano by się przede wszystkim armią zawodową, z konieczności mniej liczną, lecz zwartą i świetnie wyszkoloną w wojennym rzemiośle. Któraż z tych dwóch koncepcyj weźmie górę i utrzyma się. w przyszłości? s.90

NOWOCZESNA WOJNA

—   Nowoczesnej wojny nie można ogranicza do frontu czysto wojskowego. Rozwija się ona z równą siłą na odcinkach politycznym i gospodarczym. s.99

—   Nowoczesna wojna wymagać będzie równie silnego skupienia i ześrodkowania władzy w dziedzinie ogólnego kierownictwa, jak w dziedzinie operacyj. Potrzebować, zatem będzie dwóch odrębnych źródeł woli, których wzajemna koordynacja polegać musi na wyraźnym porządku hierarchicznym, na jasnym i ścisłym sprecyzowaniu. Odpowiedzialności i równoległym sformułowaniu wynikających stąd funkcyj. Mechanizm ustalanego w ten sposób działania funkcjonować powinien równie dobrze i harmonijnie w ramach całości, jak w poszczególnych swych częściach składowych, wykluczając przeciwstawianie jednych funkcyj drugim, co doprowadziłoby w przyszłym konflikcie zbrojnym daleko łatwiej i daleka prędzej do rozstroju i chaosu jak podczas światowej wojny. s.108

POTĘGA PAŃSTWA

O potędze wojennej państwa rozstrzyga obecnie nie tylko siła demograficzna jego ludności i bezwzględna determinacja narodu do nieubłaganej o swoje prawa walki; nie tylko wielkość jego terytorium i korzystny stosunek, jaki zachodzi pomiędzy ilością mieszkańców a długością granic. Zależy ona w daleko większym aniżeli dawniej rozmiarze od stopnia potęgi, jaki osiągnąć może mobilizacja krajowego przemysłu w razie wojny. Zmianę tę spowodował niezwykle dla XX wieku charakterystyczny postęp techniki, który nowoczesnej obronie narodowej nadaje specjalne piętno. Warunek ten wyróżnia w tej chwili zdecydowanie na ich niekorzyść wszystkie państwa, położone na wschód - od Niemiec i Włoch, nie wyłączając Rosji. s.120

SYSTEM OBRONNY PAŃSTWA

Cała, więc użyteczność nowoczesnego systemu wojskowego polega na Jego pogotowiu do wielokrotnego w razie potrzeby wzmożenia sił wojennych kraju i na pełnej zdolności do masowej produkcji jego przemysłu wojennego, i to od pierwszego dnia mobilizacji począwszy. Całość tego olbrzymiego zadania nie może być jedynie dziełem wojska. Dla jego dokonania potrzeba obecnie więcej aniżeli kiedykolwiek harmonijnego współdziałania czynników administracyjnych, gospodarczych i wojskowych. Odwoływać się równocześnie trzeba będzie do moralnych i materialnych sił narodu. Do tego celu jest dzisiaj niezbędny wspólny organ pracy, którego pokojowa organizacja odpowiadać powinna całkowicie potrzebom wojennym. Umożliwiać ona musi państwu planowe, ewolucyjne oraz pozbawione zgrzytów i wszelkich gwałtownych wstrząsów, przejście ze stanu normalnego do stanu wojny. s.97

ARMIA

—   W istocie rzeczy armia jest organizmem złożonym i bardzo wrażliwym, który zepsuć łatwo     a naprawić trudno. Łatwo zniszczyć wartości, jakie posiada wojsko w swym obecnym stanie, a nie stworzyć nowych. Wystarczyłoby zresztą zburzyć przez niedojrzałe eksperymenty zaufanie żołnierzy do obowiązującego w państwie systemu wojskowego, ażeby się on stał w razie wojny bezużyteczny. s.123

—   Wychowanie wojskowe obywatela kraju jest zatem jednym z głównych zadań armii stałej. Przy obecnych tendencjach, zmierzających do skrócenia czasu wojskowej służby, a przeciwstawiających się nieustającemu rozwojowi techniki, który mnoży wciąż zakres wyszkolenia żołnierzy - jest to zagadnienie równie trudne jak skomplikowane.

—   Wojskowe wyszkolenie obywateli, dzieło zawodowych instruktorów, osiągnie tym pewniejsze i tym gruntowniejsze rezultaty, jeżeli będzie zadaniem kadrowych jednostek wojskowych, a nie luźnych i niezależnych od armii stałej szkół oraz centrów wyszkolenia. Wymagają tego względy natury technicznej oraz siły moralne, bez których nie może się obejść żadne wojsko. Racjonalne wyszkolenie żołnierzy i wyrobienie w nich poczucia zbiorowej dyscypliny, ,która jest raczej pochodną, a nie źródłem moralnych sił wojskowych, da się uzyskać jedynie w żywych oddziałach, posiadających swą tradycję, asymilujących szybko młodych rekrutów i wiążących ich w zwartą całość przez kult dla wspólnego sztandaru. s.127

—   Powołaniem wojska jest obrona kraju. Posługiwanie się żołnierzami celem utrzymania porządku publicznego jest ze wszech miar niepożądane. s.128

DOWODZENIE W CZASIE WOJNY

Wojskowe kierownictwo wojną rozstrzyga ze stanowiska ogólnopaństwowego i na szczeblu rządu o wyborze działań wojennych , które mają być zastosowane w razie wybuchu konfliktu.

Rozważa ujemne i dodatnie dla państwa następstwa wyboru ofensywnej lub defensywnej metody walki, jak i ewentualnego zastosowania do przeciwnika błyskawicznego ataku według znanych wzorów klasycznych.

Podczas wojny decyduje – poza warunkami czysto operacyjnej natury, które zależą wyłącznie od naczelnego wodza – o zawieszeniu broni i sposobach wykorzystania decydujących sukcesów. s.112

PLAN WOJNY

Podstawowy plan wojny zatem ograniczy się tylko do ustalenia głównych wytycznych, które będą na tyle ogólne, iżby można je było przystosować później do realnych warunków   i okoliczności. s.235

Podobnie w naszych czasach Polska posiadać  powinna szczególnie trafny i gruntownie przestudiowany plan wojny, ażeby na tej drodze zrównoważyć liczebną przewagę swych prawdopodobnych przeciwników.  s.238

BEZPIECZEŃSTWO

Moralna i materialna siła kraju jest dzisiaj w istocie rzeczy najwydatniejszą gwarancją jego bezpieczeństwa. s.238

Polska np. nie powinna by w zasadzie opierać swej strategii na zużyciu siły przeciwnika , gdyż w razie przedłużenia się wojny czas pracowałby raczej na jej szkodę, a na korzyść jej wrogów. s.239

ROZWINIĘCIE STRATEGICZNE

Wstępne rozwinięcie strategiczne własnej armii, dokonane ile możliwości w pobliżu granic państwa, wywiera bez wątpienia zawsze bardzo wielki wpływ na pierwsze operacje, orientując  je a priori w pewnym, zdecydowanym kierunku, i w dość ściśle określonym duchu.  s.260

PLAN OPERACYJNY

Planu operacyjnego nie formułuje się na piśmie; naczelny wódz posiada go w głowie.  s.261

Operacyjne zamierzenia nie powinny się materializować w ściśle określonym planie, gdyż prowadziłoby to do nieuchronnej klęski. s.261

Plan operacyjny nie może krepować swobody działania wodza i zamieniać go w  niewolnika teoretycznie powziętej koncepcji. s.266

6).         ROLA I WPŁYW DZIEŁA NA NAUKĘ I SZTUKĘ STRATEGII.

Książka generała Sikorskiego nie wywarła żadnego wpływu na rozwój sztuki wojennej w Polsce przedwojennej. Autor książki był w niełasce. Książka w większości nie przedstawiała poglądów jej twórcy i nie była chętnie czytana przez polskich wojskowych cieszyła się natomiast dużą popularnością w Europie Zachodniej a w szczególności we Francji.

7).         ODNIESIENIE TEZ DZIEŁA DO POLSKI (PRZESZŁOŚĆ, WSPÓŁCZESNOŚĆ).

Zawarte w książce tezy miały zastosowanie do sytuacji Polski przedwrześniowej. W wielu kwestiach były niezmiernie istotne dla naszej sytuacji politycznej i wojskowej. W miarę upływu lat tezy te straciły znaczenie i w obecnej sytuacji nie wnoszą nic nowego i istotnego dla współczesnej wojskowości. Są natomiast bardzo istotne z punktu widzenia nauki o sztuce wojennej pokazują, bowiem, że nasza myśl wojskowa nie ustępowała a wielu poglądach dorównywała myśli europejskiej.

6