3892, Big Pack Books txt, 1-5000

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
SVEN JONAS STILLEPODRӯ DO POLSKIDO CZYTELNIKANotatki dotycz�ce los�w autora i jego towarzyszy podczas ich podr�y do Polski, kt�re zostaj� teraz oddane do r�k og�u, mia�y pierwotnie dostarczy� jedynie mi�ych chwil autorowi i jego najbli�szym. Wszelako, ulegaj�c wci�� nowym perswazjom i wezwaniom przyjaci�, autor przysta� na og�oszenie ich drukiem. Zostaj� wi�c przekazane og�owi ze wszystkimi b��dami i zaletami, cz�sto bowiem rzucone by�y pospiesznie na papier w krytycznych chwilach, a nie kierowa�a tym �adna inna my�l poza nadziej�, i� d��enie do prawdy i obiektywizmu, z jakim autor stara� si� opisa� wydarzenia kt�rych by� naocznym �wiadkiem, mog� okaza� si� u�yteczne. Autor me stara� si� nada� warto�ci literackich swej ksi��eczce ani te� nie poczuwa si� do zas�ug w tej dziedzinie, jest wi�c spokojny wierz�c, �e �yczliwi czytelnicy wybacz� banalno��, a w tym wszystkie pope�nione b��dy. Autor przyjmie z zadowoleniem wyrok, jaki wyda rozs�dna krytyka.Poniewa� sta�e zaj�cia uniemo�liwi�y autorowi osobiste dokonanie korekty i zmuszony by� powierzy� j� swym przyjacio�om, kt�rzy troch� si� na tym znali, w tek�cie znalaz�o si� wiele b��d�w w pisowni i interpunkcji, kt�re czytelnik zechce wybaczy�.S J SLund, w marcu 1834W m�odo�ci nadajemy s�owu �ludzko��" szersze znaczenie, zanim do�wiadczenie nie nauczy nas, i� sens jego jest najcz�ciej do�� ograniczony. Patrzymy w�wczas na �wiat i ludzi wy��cznie jak na przyjaci� danych nam po to, by�my ofiarowywali sobie nawzajem spok�j, wspierali si� i uszcz�liwiali. Ojczyzna jest w�wczas jedynie sta�ym punktem, z kt�rego obejmujemy spojrzeniem niespokojny �wiat wierz�c, i� wszystkie idee, kt�re obchodz� ludzko��, obchodz� tak�e i nas.I w�a�nie dlatego, jako ludzie kochaj�cy wszystko, co wielkie, wszystkie wznios�e ofiary na rzecz spraw, kt�re uwa�ali�my za s�uszne i sprawiedliwe, jak r�wnie� w przekonaniu, �e nasze powo�anie jako lekarzy oznacza�o z�o�enie ludzko�ci w darze si� i do�wiadcze� przez nas zdobytych, a wreszcie, co tu ukrywa�, pchni�ci ciekawo�ci� kusz�c� nas na tysi�czne sposoby, odbyli�my podr� do kraju, kt�rego sytuacj� niezupe�nie jasno rozumieli�my, a kt�rego pomy�lno�� jest i b�dzie spraw� ca�ej ludzko�ci.Nasze przedsi�wzi�cie nie mia�o nic wsp�lnego z polityk�. Jako m�odzi ludzie zbyt s�abo orientowali�my si� w jej zawi�o�ciach, by zdawa� sobie spraw�, co by�o politycznie s�uszne. Ga��� wiedzy, kt�rej po�wi�cili�my si�, nauczy�a nas neutralno�ci po�r�d �cieraj�cych si� opinii. Cz�owiek ranny bowiem, cz�owiek, kt�ry potrzebuje pomocy, przestaje by� czyimkolwiek wrogiem, a ju� najmniej jest wrogiem lekarza, kt�rego jedynym obowi�zkiem jest udzielanie pomocy ka�demu, kto jej potrzebuje, bez wzgl�du na to, jakie ma on przekonania religijne i polityczne.Polacy byli narodem, kt�ry w wielkiej bitwie, nie dysponuj�c niczym prawie, wykszta�ci� w sobie pot�n� si��. To oni w�a�nie po�wi�cili wszystko dla swej wolno�ci i uwa�ali�my, i� jako ludzie, im przede wszystkim winni�my ofiarowa� swe umiej�tno�ci.Aby m�c u�o�y� w prost� opowie�� to wszystko, co pisz�cy i jego towarzysze uznali za godne uwagi w czasie podr�y, podj�tej z my�l� o przyj�ciu z pomoc� Polakom b�d�cym w potrzebie, a tak�e by przywo�a� osobiste wra�enia, jakie na pisz�cym wywar�y wypadki tej miary co powstanie narodu polskiego przeciw Rosji, konieczne jest wyja�nienie. Rewolucja nie jest czym� wielkim, czym�, co w zasadniczy spos�b godzi w porz�dek �wiata, jak�e cz�sto bowiem rezultaty jej s� znikome. Oznacza ona straszliwe zerwanie wszystkich wi�zi, spajaj�cych z sob� nar�d i czyni�-cych go szcz�liwym. Jest symptomem wzmo�onego napi�cia opinii publicznej, a rezultaty jej ulegaj� unicestwieniu, gdy tylko duch rewolucyjny os�abnie. Rewolucja, podobnie jak obroty ziemi, jest �wiadectwem okresu przej�ciowego ludzkich mo�liwo�ci intelektualnego tworzenia, nie jest ona mo�e samym przybraniem nowej formy, lecz tylko oznak� istnienia fermentu, kt�ry zapewne nie doprowadzi do rozk�adu przestarza�ych form przez wstrz�sy, lecz poprzez nie da zna� o swym istnieniu.Rewolucje narodowe s� b�lami towarzysz�cymi wzrastaniu rodu ludzkiego.Jedynie posuwaj�c si� powoli naprz�d zapewni� mo�na zwyci�stwo o�wieceniu i wolno�ci. Si�y duchowe prowadz� teraz decyduj�c� walk� z si�ami materialnymi i do zwyci�stwa niepotrzebne s� im �adne rewolucje � tylko niecierpliwi pragn� bowiem zrywa� owoce, gdy dopiero pokaza� si� p�czek. Prawda toruje sobie drog� podobnie jak przyroda powoli, lecz pewnie. Si�a jej podobna jest sile, z jak� ro�lina cicho i niepostrze�enie rozsadza ska��, kt�ra j� sp�ta�a, prawdziwa za� wolno�� nie jest cieplarnian� ro�lin�, potrzeba jej tysi�cy lat, by mog�a wyrosn�� i wyda� dojrza�e owoce.Ludzie nie mog� by� wolni, dop�ki nie zrozumiej�, co oznacza prawdziwa wolno��. Gdy wyra�nie zdadz� sobie kiedy� spraw�, do jakiego celu zmierzaj�, gdy potrafi� kiedy� by� sprawiedliwi wobec siebie samych i tych, co nimi rz�dz�, b�d� w�wczas wolni, nie potrzebuj�c przela� nawet jednej kropli krwi. �ycie narod�w przypomina �ycie organizm�w, jest ci�giem nast�puj�cych po sobie etap�w zniszczenia i odnowy, jest to ci�g�a rewolucja, nie ko�cz�ca si� seria zmian, i � wed�ug mnie � Gutenberg, Fulton i Lancaster byli najwi�kszymi na �wiecie rewolucjonistami, poniewa� ich odkrycia i badania przygotowa�y zwyci�stwo rozumu.Zamiarem autora tej ma�ej ksi��eczki nie jest wi�c wywy�szanie jednej z walcz�cych stron kosztem drugiej, uwa�a on jedynie za sw�j obowi�zek opowiedzie�, co widzia� i s�ysza�, i je�eli nawet o�miela� si� niekiedy podzieli� swymi wra�eniami, pragnie z g�ry zaznaczy�, i� jest to wy��cznie wyraz jego prywatnych przekona�, i �e nie pragnie nikogo w ten spos�b zmusza� do dzielenia jego pogl�d�w. B�d�c Szwedem, autor kocha wolno�� zgodn� z prawem nie znosi wi�c w takim samym stopniu ucisku, co braku dyscypliny. Ten kr�tki wst�p powinien by� �wiadectwem punktu widzenia autora w sprawie, na kt�r� ludzie maj� r�ne pogl�dy. Przechodzi on wi�c teraz do opisu podro�y, kt�ry � gdyby nawet nie mia� innej warto�ci � jest przynajmniej pr�b� bezstronnego opisu przebiegu wypadk�w, jakich autor by� �wiadkiem w ostatnim okresie walki Polak�w o wolno��.Gdy ju� zdecydowa�em si� wzi�� udzia� w podr�y moich przyjaci�, pozosta� mi jeszcze najbole�niejszy z obowi�zk�w, po�egnanie z rodzicami. Mi�o�� do rodzic�w, kt�rych opiece zawdzi�czamy to, czym jeste�my lub czym si� staniemy, do tych, kt�rzy po�wi�cili wszystko, aby kiedy� w niepewnej przysz�o�ci otrzyma� podzi�kowanie za swe ofiary, mi�o�� ta wi�ksza jest od mi�o�ci ojczyzny i wszystkiego, co tylko jest drogie cz�owiekowi. Ojciec szybko udzieli� mi pozwolenia. Zgodzi� si�, bym zadecydowa� sam o w�asnym losie, matka za�, wyobra�aj�c sobie ju� zawczasu s�odycz ponownego spotkania, zezwoli�a, bym odby� t� niebezpieczn� podr�.Nie zapomn� nigdy tej chwili pe�nej b�lu i �alu � czu�em, jakbym pr�bowa� oderwa� si� od �wiata. Tak zreszt� by�o, nikt mi nie by� dro�szy na ziemi od rodzic�w i do tej pory nie znalaz�em nic, co by mi potrafi�o zast�pi� spokojne, beztroskie chwile, jakie prze�y�em w domu, gdzie ka�da rzecz, ka�de s�owo, ka�da scena rodzinna nadal jest bliska mojemu sercu i jeszcze dzisiaj zmusza mnie do snucia wspomnie�.2 maja po�egna�em najbli�szych. Nie mia�em im odwagi powiedzie�, �e widzimy si� przed moim wyjazdem po raz ostatni, chcia�em ich i siebie oszuka� pocieszaj�c� my�l�, wkr�tce spotkamy si� znowu!Wr�ci�em do Lund, sceneria zmieni�a si�, spotyka�y mnie wsz�dzie weso�e twarze, widzia�em wok� przyja�� i mi�o��. By�a to mi�o��, kt�ra wa�y�a si� na wszystko, ten czu� si� tutaj jak u siebie w domu, kto wszystko umia� po�wi�ci�.Moi przyjaciele zaj�li si� pakowaniem, a ja wraz z nimi 6 maja o pierwszym porannym brzasku po�pieszyli�my po�egna� si� z naszymi nauczycielami, z tymi, kt�rzy byli dla nas drugimi rodzicami. Wszyscy zdawali si� darzy� nas przyja�ni� i ojcowsk� dobroci�. Niekt�rzy nie pochwalali naszego przedsi�wzi�cia, inni z kolei je wys�awiali, lecz jedni i drudzy �yczyli nam szczerze dobrej podr�y.Po po�udniu na dziedzi�cu zebrali si� wszyscy bez wyj�tku nasi koledzy � m�odzie� studiuj�ca w Lund. Chcieli raz jeszcze nas zobaczy� i po�egna� po raz ostatni. Chcieli raz jeszcze pokaza�, jak bardzo bliski by� im los nasz i narodu, do kt�rego jechali�my, m�odzie� dostrzega bowiem jedynie to, co romantyczne. Widzieli w nas trzech m�odych ludzi, kt�rzy wa�yli si� na wszystko dla sprawy, kt�r� uwa�ali za s�uszn�. Kochali Polsk�, gdy� walczy�a o wielk� spraw�. Cz�owiek m�ody nie stara si� nigdy odgadn�� mo�liwych skutk�w r�nych przedsi�wzi��, dostrzega jedynie ide� le��c� u ich podstaw. Pogardza cz�owiekiem przezornym, jak orze� pogardza�by m�drcem, przepowiadaj�cym mu napodstawie wylicze� niechybn� �mier� przy upadku z wysoko�ci, na kt�rej szybuje, cho�by nawet w kilka chwil p�niej mia� rzeczywi�cie zwali� si� na ziemi� z podst�pnie przestrzelonym skrzyd�em. M�odo�� to okres si�y, wtedy w�a�nie krew p�ynie wartko w �y�ach i cz�owiek wierzy, �e los jest sprawiedliwy nawet z ludzkiego punktu widzenia, i nie bierze pod uwag�, �e niesprawiedliwo�� na �wiecie jest sprawiedliwo�ci� w wyrokach wieczno�ci, oraz �e zgniecenie narodu jest tylko klamr� w serii wydarze� scalaj�cych przesz�o�� z tym, co nadchodzi.Dlatego te� koledzy tak ciep�o odnie�li si� do projektu naszego wyjazdu. M�odzie� powita�a nas na dziedzi�cu radosnym �Hurra!" a najstarszy z zebranych powiedzia� kilka serdecznych s��w w imieniu pozosta�ych i zako�czy� okrzykiem: �Niech �yje nar�d polski!" A potem udali�my si� wszyscy do rogatek po�udniowych, �piewaj�c jedn� z pie�ni patriotycznych. Tam koledzy po�egnali nas raz jeszcze i ruszyli�my w drog�. Gdy odje�d�ali�my, stali nadal machaj�c po raz ostatni na po�egnanie, a� znikn�li nam z oczu za zakr�tem.W drodze do Malmo mijali�my szerok� nizin�, kt�ra rozci�ga�a si� a� po horyzont i ... [ Pobierz całość w formacie PDF ]