3936, Big Pack Books txt, 1-5000

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
JAN KUCHARZEWSKIOD BIA�EGODOCZERWONEGO CARATU� Tower Press, Gda�sk 20003Tower Press 2000Copyright by Tower Press, Gda�sk 20004Nota o autorzeJan Kucharzewski � znany dzia�acz polityczny, prawnik, ekonomista i historyk � urodzi� si�27 V 1876 r. w Wysokiem Mazowieckiem. Uko�czywszy wydzia� prawniczy Uniwersytetu Warszawskiegooraz studia ekonomiczne, polityczne i socjologiczne na uniwersytecie w Berlinie, podj��w 1901 r. prac� urz�dnika w Prokuraturze Kr�lestwa Polskiego. R�wnocze�nie uczy� historii wszko�ach warszawskich i prowadzi� wyk�ady z historii ustroju konstytucyjnego w Europie w ramachSeminarium Nauk Prawniczych i Spo�ecznych organizowanego przez Uniwersytet Lataj�cy(1901-1904).Bra� r�wnie� Kucharzewski czynny udzia� w �yciu politycznym. W latach 1894-1901 by�cz�onkiem Zwi�zku M�odzie�y Polskiej �Zet� � tajnej organizacji dzia�aj�cej w �rodowiskach akademickich,oraz Ligi Narodowej, b�d�cej o�rodkiem koordynacyjnym ruch�w narodowodemokratycznych.Pocz�tkowo zwolennik polityki Stronnictwa Narodowo-Demokratycznego, od1909 r. oficjalnie wyst�powa� przeciw jego dzia�alno�ci, nie godz�c si� z panslawistyczn� i ugodow�polityk� R. Dmowskiego.W 1906 r. zrezygnowa� Kucharzewski z pracy w Prokuraturze i zosta� adwokatem, po�wi�caj�csi� r�wnocze�nie pracy naukowej i publicystycznej. Ju� wtedy mia� sprecyzowane zainteresowanianaukowe � historia Rosji XIX i XX wieku, historia Polski XIX wieku, najnowsza historiapolityczna, teoria prawa. W studium pt. Socjalizm prawniczy (1906) przeprowadzi� krytyk� organizacjiprawnej spo�ecze�stwa opartej na za�o�eniach marksistowskich, a pracuj�c nad Epok� paskiewiczowsk�(1914) dotar� do materia��w � tajnych lub rzadko udost�pnianych � dotycz�cychpolityki o�wiatowej caratu w latach 1831-1861. Od 1911 r. by� cz�onkiem Towarzystwa NaukowegoWarszawskiego. Na zam�wienie Polskiej Akademii Umiej�tno�ci napisa� studium Czasopi�miennictwopolskie wieku XIX w Kr�lestwie, na Litwie i Rusi oraz na emigracji (1914). W 1912r. wysuni�to jego kandydatur� na pos�a do rosyjskiej Dumy Pa�stwowej, w kt�rej dzia�a�o Ko�oPolskie, lecz nie uzyska� odpowiedniej liczby g�os�w.Podczas I wojny �wiatowej nale�a� do obozu aktywist�w � ugrupowania skupiaj�cego zwolennik�wpolitycznego zwi�zania Polski z pa�stwami centralnymi. W latach 1914-1917 przebywa� wSzwajcarii, gdzie s�owem i pi�rem propagowa� ide� odzyskania przez Polsk� niepodleg�o�ci. Za�o�y�w�wczas stowarzyszenie �La Pologne et la Guerre�, wydawa� kwartalnik L�Aigle Blanc. Organizowa�obchody �wi�t i rocznic narodowych. Wyg�asza� odczyty i publikowa� prace � W imi� jedno�ci(1915), Powstanie listopadowe (1916), Les Polonais en Suisse au XIX-ne si�cle (1916). Wksi��ce Reflexions sur le probl�me polonais (siedem wyda�) g�osi� tez� o znaczeniu niepodleg�ejPolski dla stosunk�w mi�dzynarodowych.W 1917 r. wr�ci� Kucharzewski do Warszawy, gdzie powo�any zosta� przez Rad� Regencyjn�na szefa pierwszego gabinetu ministr�w (XII 1917 � II 1918). Jako premier podejmowa� bezskutecznepr�by zorganizowania armii polskiej na froncie wschodnim u boku Niemiec, co spotka�o si�ze sprzeciwem polskich partii politycznych. Stara� si� � tak�e bezowocnie � o udzia� Rady w rokowaniachpokojowych w Brze�ciu. Po zawarciu Traktatu Brzeskiego wraz z ca�ym gabinetem poda�si� do dymisji. W pa�dzierniku 1918 r. Rada Regencyjna ponownie powierzy�a Kucharzewskiemuutworzenie gabinetu. Og�osi� wraz z Rad� deklaracj� niepodleg�o�ci Polski, po czym zrzek� si� misjitworzenia rz�du.W 1920 r. wyjecha� do Szwajcarii, gdzie kontynuowa� dzia�alno�� publicystyczn� na rzeczPolski. Opublikowa� cykl artyku��w pod wsp�lnym tytu�em La Pologne et l�Europe w Gazette deLausanne oraz studium L�evolution de la nouvelle Pologne w Revue de Gen�ve. W Szwajcarii uka-5za�a si� r�wnie� obszerna praca Le Dilemme de la Haute Silesie (1921). Po powrocie do Polski w1921 r. og�osi� Kucharzewski w Tygodniku Polskim artyku� Polska wobec �wiata, w kt�rym dowodzi�konieczno�ci stworzenia silnej �rodkowo-wschodniej europejskiej federacji antyradzieckiej. W1922 r. kandydowa� na stanowisko prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej. W 1923 r. zosta� odznaczonyKrzy�em Komandorskim z Gwiazd� Orderu Polonia Restituta. By� cz�onkiem sta�ym S�duRozjemczego w Hadze (1925) oraz Polskiej Akademii Umiej�tno�ci (1926).W 1923 r. wyda� Kucharzewski I tom szeroko zakrojonej pracy Od bia�ego do czerwonego caratupt. Epoka miko�ajewska. Do 1935 r. ukaza�o si� 6 kolejnych tom�w � tom II Geneza maksymalizmu� Dwa �wiaty, tom III Lata prze�omu: Romanow, Pugaczow, czy Pestel, tom IV Wyzwolenielud�w, tom V Terrory�ci, tom VI Rz�dy Aleksandra III � Ku reakcji, tom VII Triumf reakcji.W siedmiu tomach zebra� Kucharzewski bogaty materia� na temat stosunk�w wewn�trznych w Rosjiza panowania Miko�aja I, Aleksandra II i III oraz Miko�aja II ze szczeg�lnym uwzgl�dnieniemzwi�zk�w z Polsk� i roli ruch�w rewolucyjnych. Niezwykle obszerny i oryginalnie interpretowanymateria� s�u�y� eksplikacji tezy o ci�g�o�ci moskiewskiego despotyzmu i imperializmu. Droga odbia�ego do czerwonego caratu nieuchronnie prowadzi � zdaniem Kucharzewskiego � do gro��cejEuropie katastrofy. W Powstaniu Warszawskim sp�on�� r�kopis trzech ostatnich tom�w Od bia�egodo czerwonego caratu.W 1940 r. uda�o si� Kucharzewskiemu wyjecha� z Polski do W�och, sk�d przez Francj� i Portugali�dotar� do Stan�w Zjednoczonych. Maj�c tu dost�p do archiwalnych materia��w ameryka�skichdotycz�cych okresu mi�dzywojennego, przyst�pi� do pracy nad ksi��k� Ameryka i Rosja. Nieuko�czy� jej, gdy� podj�� si� przygotowania jednotomowego skr�tu Caratu w j�zyku angielskim.Ksi��ka, kt�r� mo�na traktowa� jako testament naukowy uczonego, ukaza�a si� w 1949 r. pt. TheOrigin of Modern Russia nak�adem Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce. Zd��y� jeszczeKucharzewski przed �mierci� (4 VII 1952, Nowy Jork) przygotowa� r�wnie� skr�cone wydaniepolskie, kt�re opublikowane zosta�o przez Katolicki O�rodek Wydawniczy w Londynie. Ono w�a�niestanowi podstaw� niniejszego wydania.6ROZDZIA� I�WIECA IWANA KALITYW roku 1848 jesieni�, w okresie najostrzejszego sza�u kontrrewolucyjnego w Rosji, TowarzystwoMoskiewskie Historii i Staro�ytno�ci w wydawnictwie swym wydrukowa�o t�umaczenie dawnej,znanej dobrze Karamzinowi, wydanej jeszcze w roku 1591 ksi��ki Fletchera, pos�a angielskiego,wys�anego w r. 1588 przez kr�low� El�biet� do cara Fiodora Joanowicza. Gdy minister o�wiatyUwarow otrzyma� egzemplarz ksi��ki, z�o�y� natychmiast alarmuj�cy raport carowi Miko�ajowi I,nak�ad ksi��ki zosta� skonfiskowany i opiecz�towany, prezes Towarzystwa Sergiusz Strogonowotrzyma� surow� nagan�, sekretarz Towarzystwa profesor Bodia�ski pozbawiony miejsca i zes�anydo Kazania.Represje te, przy ca�ej nawet �wczesnej szalonej surowo�ci cenzury, spad�y niespodziewanie,ustawa bowiem cenzury pozwala�a na drukowanie wszelkich pism o Rosji, dotycz�cych okresupoprzedzaj�cego dynasti� Romanow�w.Przypisywano rzecz ca�� osobistej intrydze Uwarowa, skierowanej przeciwko Strogonowowi.Lecz wiemy obecnie, i� zanim Uwarow zwr�ci� si� do cara, ju� uderzyli na alarm z powodu publikacjiFletchera czujni gorliwcy oficjalnego patriotyzmu, Micha� Pogodin i Szewyrew. Liberalizuj�cycenzor Nikitienko, wydostawszy egzemplarz skonfiskowanej ksi��ki, notuje z ironi� w dziennikuz 1848 roku: �Tak, ksi��ki tej istotnie nie mo�na by�o teraz drukowa�.W lat dwana�cie potem, za panowania Aleksandra II, w najpomy�lniejszym okresie reform,Bodia�ski znowu czyni� starania o pozwolenie na puszczenie w obieg ksi��ki Fletchera. �Jakie�mo�e mie� zastosowanie ta opowie�� Anglika o Rosji w ko�cu XVI wieku do Rosji drugiej po�owyXIX wieku� � pisa�. �Jeszcze w roku 1848 mogli byli ludzie o z�ych intencjach przeprowadza� jak��paralel� mi�dzy Rosjanami cara Gro�nego a Rosjanami cara Dobrodusznego�.Nie pomog�o jednak i bezwstydne po�miertne pochlebstwo dla Miko�aja I, nazwanego caremdobrodusznym, nie pomog�o i bizantyjskie kadzid�o dla epoki Aleksandra II, nie zdj�to i terazaresztu z niebezpiecznej ksi��ki.Dopiero w roku 1906 mog�a wyj�� w �wiat ksi��ka Fletchera w t�umaczeniu rosyjskim.Wra�liwo�� miko�ajowskiej i aleksandrowskiej cenzury na dzie�o, kt�rym przenikliwy Angliknapi�tnowa� Moskw� w lat par� po �mierci cara Gro�nego, by�a znamienna. Spokojna analiza tyraniimoskiewskiej XVI wieku brzmia�a jeszcze w wieku XIX jak mia�d��ca krytyka systemu. Zestawiaj�cto, co Fletcher pisze o rz�dzie Borysa Godunowa, faktycznego regenta przy s�abym Fiodorze,z rz�dami Rosji nowoczesnej, zdziwieni jeste�my ra��cym podobie�stwem. Machina zaAleksandr�w i Miko�aj�w bardziej z�o�ona, nieraz bardziej cywilizowana, lecz cz�ci sk�adowesystemu te same: istota przetrwa�a bez zmiany.***W roku 1853 Miko�aj I stawia� krok fatalny: wypowiada� wojn� Turcji, za kt�r� sta�� EuropaZachodnia. W Rosji, odurzonej wiar� w pot�g� cara, zestawiono dwie daty: 1453 � przej�cie Carogroduw r�ce Turk�w, 1853 � sygna� odzyskania miasta z r�k niewiernych.Je�li chodzi o ci�g�o�� polityki rosyjskiej na przestrzeni wiek�w, nasuwa si� inne zestawieniedat. Na lat pi��set przed wojn� krymsk� Symeon Dumny, syn Iwana Kality, knia� Moskwy, zostawi�testament i w nim zaklina� potomka, by na przysz�o�� �nie usta�a pami�� rodzic�w i �wieca niezgas�a�.7�wieca, kt�r� zapali� Iwan Kalita, za�o�yciel pot�gi moskiewskiej, ju�, zdawa�o si�, gas�achwilami, jak podczas wielkiej nawa�nicy w epoce Samozwa�c�w. Lecz nar�d sam rozwidnia� jejp�omie� na nowo i �wiat�o jej trwa�o do ostatnich czas�w.Nie by�o rozleg�e to pa�stwo, jakie o�wieca�a �wieca wielkoksi���ca za czas�w Symeona. S�abeby�o w�wczas ksi�stwo moskiewskie, przyt�oczone haniebnym jarzmem tatarskim. Wyzwoleniez tego jarzma by�o marzeniem kniazi�w. Lecz jaki� by� ich program na potem, o czym marzy�knia� barbarzy�ski ze �wiec� Kality w d�oni?�Gdyby zapyta� ... [ Pobierz całość w formacie PDF ]