39) totalitaryzm i autorytarzym, Cywilizacje

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

39. TOTALITARYZM I AUTORYTARYZM

-Możemy rozróżnić trzy systemy polityczne: demokrację, totalitaryzm i autorytaryzm.

-Opierają się one na różnych zasadach, normach i mechanizmach

-*System demokratyczny ma i zawsze miał wielu krytyków, sir Winston Churchill powiedział o nim: „Demokracja to najgorsza forma rządu, z wyjątkiem wszystkich innych form”. Niektórzy radykalni krytycy z XX w. nie poprzestali na słowach. Stworzyli oraz wypróbowali dwa inne systemy: totalitarny i autorytarny.

-Źródło słowa „totalitaryzm” pochodzi z łaciny i oznacza „całkowity”.

*Totalitaryzm jest to więc system rządów politycznych, w którym wszystkie gałęzie życia i zachowania społeczne kontroluje centralna władza (jedna partia pod przewodnictwem jednego człowieka), realizująca zamkniętą i nie podlegającą ocenie, wizję ideologiczną.

-Twórcami tej teorii są: H. Arendt, C.J. Friedrich i Z. Brzeziński.

- W praktyce oznacza ona całkowite poddanie życia jednostki kontroli państwa za pomocą monopolu informacyjnego i propagandy, terroru tajnych służb, masowych monopartii.

-Totalitaryzm był bardzo charakterystyczny dla reżimów XX wieku – komunistycznego i faszystowskiego (lub nazistowskiego – odmiany faszyzmu, u której podstaw leżała jeszcze ksenofobia i rasizm). Podkreśla się strukturalne podobieństwo totalitaryzmu w państwach komunistycznych i faszystowskich, mimo ich odmiennej ideologii. 

-W państwie totalitarnym władza wpływa na świadomość obywateli.

-Oznacza to, iż ideologii podporządkowane są wszystkie etapy życia człowieka – nawet program szkolny.

- Obowiązuje cenzura, określona przez władzę, nie tylko w środkach masowego przekazu, ale także w sztuce i kulturze.

- Władza totalitarna posuwa się jeszcze dalej – wykorzystuje właśnie takie dziedziny, jak sztuka, kultura, żeby wpłynąć na sposób myślenia ludzi, wpoić im określoną ideologię. Taki zabieg nazywamy indoktrynacją.

- W państwach o ustroju totalitarnym możemy spotkać się z kontrolą urodzeń przez władzę (ograniczenia w rodzeniu w Chinach, czy – wręcz przeciwnie – promowanie rodzenia dzieci w komunistycznej Rumunii) czy regulowaniem przez nią stosunków społecznych (np. polityka apartheidu w RPA).

- Zycie polityczne i obywatelskie człowieka jest określone przez władzę.

- Obywatel jest tylko figurą, aby potwierdzać działanie władzy. Nie istnieje jakikolwiek pluralizm polityczny. Opozycja jest zakazana.

-Nie istnieją faktycznie żadne prawa obywatelskie.

-Aby permanentnie inwigilować każdy etap życia człowieka, państwo totalitarne posiada bardzo rozbudowany aparat milicji, stosuje się terror i przemoc.

- Jeśli chodzi o politykę zagraniczną, to w państwie totalitarnym mamy do czynienia z całkowitym zamknięciem się na świat.

-Władze dążą do konfliktu i agresji w polityce zagranicznej, przy jednoczesnym nacjonalizmie.

- W dziedzinie gospodarki, kraje o ustroju totalitarnym starają się całkowicie przejąć kontrole nad gospodarką, wprowadzają plany i uspołecznienie środków produkcji.
-Wielkimi reżimami totalitarnymi XX wieku były lub są: komunistyczne: władza Stalina w ZSRR, Mao Tse-tunga w Chinach, Kim Ir Sena w Korei Północnej, Fidel Castro na Kubie, Hitlera w nazistowskiej III Rzeszy, dyktatura Saddama Husajna w Iraku.

*System autorytarny jest łagodniejszy od totalitarnego.

Charakteryzuje się on częściową liberalizacją stosunków i zachowań społecznych.

-Słowo autorytarny pochodzi z łaciny i oznacza „wpływ osobisty, znaczenie, przywództwo”.

- W systemie autorytarnym władza skoncentrowana jest w rękach jednej osoby lub instytucji, nie uwzględniających politycznych preferencji obywateli.

-Dla systemu autorytarnego właściwy jest ograniczony pluralizm, ograniczenie uczestnictwa obywateli w życiu politycznym, odpolitycznienie życia publicznego i sterowanie nastrojami społeczeństwa.

- Jednostka musi podporządkować się najwyższym celom państwa.

- Różnicą miedzy systemem totalitarnym a autorytarnym jest fakt, że ten drugi najczęściej nie posiada sztywnej ideologii i monopolu gospodarczego.

- Ideologia, jeśli istnieje, nie jest instrumentem mobilizacji społeczeństwa wokół celów władzy. ---Władza zgadza się na koncesjonowany pluralizm – ograniczoną przez państwo różnorodność w obszarach życia publicznego.

-Nie stosuje otwartego terroru, a nawet przestrzega podstawowych praw obywatela, o ile nie kolidują one z interesem państwa.

-W okresie kryzysu stosuje się narzędzia represyjne (stan wojenny wprowadzony w 1981 w PRL czy stłumienie praskiej wiosny w 1968).

- Następstwem takich relacji między obywatelem a władzą jest zanik odpowiedzialności jednostki, niechęć do ryzyka, apatia i bierność.

-Przykładami państw autorytarnych są: większość państw komunistycznych (PRL, Czechosłowacja) po 1956r.
-Hitler utworzył państwo o charakterze totalitarnym, podobnie Benito Mussolini.

- Po II Wojnie Światowej utworzono blok państw socjalistycznych, które miały zapewnić wszystkim obywatelom równość.

-Saddam Husajn stworzył państwo teokratyczne. Jak się okazało nie istnieje idealny system polityczny.

- Ustrój totalitarny opiera się na utopijnych ideałach, które w praktyce nie zdają egzaminu i zamiast wolności i równości dla wszystkich przynoszą reżim, brak swobód i cenzurę.

-Państwo totalitarne jak i autorytarne prowadzi raczej do zaniku społeczeństw niż do ich rozwoju.