3E1-warsztaty 4,

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

INTEGRACJA EUROPEJSKA (3E1)

INSTYTUT EKONOMII I ZARZĄDZANIA WSZ/POU

Warsztaty 4 – rozwiązania zadań

Zadania obowiązkowe:

ZADANIE 4.1

Opisz potencjalne korzyści i koszty dla polskich przedsiębiorstw związane z perspektywą przystąpienia Polski do Unii Walutowej i przyjęcia wspólnej waluty EURO.

Analizując konsekwencje konwersji złotego na wspólną walutę europejską dla krajowych przedsiębiorstw należy mieć świadomość, że już samo pojawienie się euro jako waluty krajów Unii Walutowej przyniosło wiele korzyści polskim firmom biorącym udział  w wymianie handlowej z krajami strefy euro.

Przede wszystkim, możliwość posługiwania się jedną walutą zamiast kilkoma czy kilkunastoma walutami narodowymi krajów obszaru euro zmniejszyło koszty ponoszone przy zakupie i sprzedaży tych walut. Jednocześnie zmniejszyły się koszty transakcji zabezpieczających ryzyko kursowe.

Wprowadzenie wspólnej waluty w krajach Unii Walutowej (dotychczas – 12 państw) pozwoliło krajowym firmom na zastąpienie rachunków prowadzonych w kilku różnych walutach jednym rachunkiem - w euro. Zmniejszyło to koszty prowadzenia rachunkowości oraz uprościło zarządzanie nadwyżkami środków. W konsekwencji przedsiębiorstwa mogły również poczynić pewne oszczędności poprzez racjonalizowanie zatrudnienia w pionach księgowo - finansowych.

Z uwagi na niskie oprocentowanie euro stało się ono dla polskich przedsiębiorców atrakcyjną walutą finansowania działalności, poprzez zaciąganie kredytów dewizowych lub denominowanych w euro. Jednak przedsiębiorcy posiadający kredyty w euro narażeni są na ryzyko walutowe.

Ponadto, wprowadzenie jednolitej waluty w krajach Unii Walutowej doprowadziło do większej przejrzystości cenowej, co ułatwia polskim przedsiębiorcą  wybór korzystniejszych cenowo ofert importowych.

KORZYŚCI:

ü          Bezpośrednim efektem zastąpienia złotego wspólną walutą europejska będzie eliminacja ryzyka walutowe w stosunku do euro.

Ryzyko walutowe (kursowe) to niebezpieczeństwo niekorzystnej zmiany kursu walutowego (wzrostu lub spadku ceny jednej waluty wyrażonej w innej), w następstwie którego może nastąpić zmniejszenie należności lub wzrost zobowiązań wyrażonych w walutach obcych w przeliczeniu na walutę krajową.

Na ryzyko kursowe są szczególnie narażone firmy, które prowadzą wymianę towarów i usług z zagranicą lub dokonują transakcji pożyczkowych i kapitałowych na międzynarodowym rynku. Zwłaszcza, gdy transakcje te zawierane są  w warunkach kredytowych (czyli, gdy występuje rozbieżność czasowa między momentem powstania należności czy zobowiązań w walucie obcej a momentem ich realizacji).

W wyniku aprecjacji (wzrostu wartości) waluty krajowej w stosunku do waluty obcej będącej waluta fakturowania i rozliczania transakcji zagranicznych zmniejszają się przychody eksporterów, a także zmniejszają zobowiązania importerów w przeliczeniu na walutę krajową. Zmniejsza się zatem opłacalność krajowego eksportu, natomiast zwiększa – importu. Sytuacja ta wygląda odwrotnie w przypadku deprecjacji (spadku wartości) waluty krajowej w stosunku do waluty zagranicznej – rośnie opłacalność krajowego eksportu, zmniejsza się - krajowego importu.

Na eliminacji ryzyka walutowego w stosunku do euro zyskają przede wszystkim polskie przedsiębiorstwa prowadzące wymianę handlową z krajami należącymi do obszaru jednowalutowego oraz te firmy, dla których euro jest walutą fakturowania i rozliczania transakcji zagranicznych. Likwidacja ryzyka kursowego w stosunku do euro spowoduje wyeliminowanie możliwości poniesienia przez przedsiębiorstwa uczestniczące w handlu z krajami Unii Walutowej strat spowodowanych niekorzystnymi zmianami kursu złotego do eura.

Należy pamiętać, że Unia Europejska (w tym obszar euro) jest najważniejszym partnerem handlowym Polski. Według Głównego Urzędu Statystycznego, w 2005 r. 54,2% polskiego eksportu i 50,1% krajowego importu przypadało na państwa należące do strefy euro (Tabela 1). Co więcej, większość transakcji handlowych polskich przedsiębiorstw rozliczana jest w euro. W 2004 r. ponad 70% wpływów eksportowych polskie firmy otrzymały w euro. Wspólna waluta była również dominującą walutą w płatnościach importowych.

Z całą pewnością posiadanie tej samej waluty, co główni partnerzy handlowi ułatwi prowadzenie handlu oraz zwiększy możliwości jego rozwoju.

Tabela 1. Udział UE oraz strefy euro w polskim handlu zagranicznym w 2004 i 2005 r.

Eksport

2004 r.

2005 r.

UE

79,2%

77,2%

w tym strefa euro

56,3%

54,2%

Import

2004 r.

2005 r.

UE

68,3%

65,6%

w tym strefa euro

52,1%

50,1%

Źródło: Zestawienie własne na podstaw:„Obroty handlu zagranicznego ogółem

i według krajów I – XII 2005 r.”, www.stat.gov.pl

ü          Likwidacja wahań kursów walut, obniży niepewność przedsiębiorstw prowadzących wymianę handlowa z krajami strefy euro co do przyszłego poziomu przychodów      i kosztów. Niepewność związana z ryzykiem zmian kursów walut powoduje trudności w podejmowaniu decyzji o dalszym horyzoncie czasowym. Zredukowanie niepewności co do przyszłego poziomu przychodów i kosztów umożliwi przedsiębiorcom ustalanie długookresowych strategii działania, zwiększy trafność podejmowanych decyzji inwestycyjnych oraz przyczyni się do bardziej efektywnej alokacji kapitału.

ü          Ponadto, dzięki przystąpieniu Polski do Unii Walutowej wyeliminowane zostaną koszty transakcyjne w odniesieniu do euro. Koszty te można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej z nich należą bezpośrednie koszy finansowe. Mają one formę marży między kursem kupna i sprzedaży obcej waluty, opłat towarzyszącym operacjom wymiany oraz kosztów zabezpieczania się przed ryzykiem kursowym. Druga grupa obejmuje koszty administracyjne ponoszone przez podmioty gospodarcze w wyniku zaangażowania środków w działalność związaną z prowadzeniem operacji walutowych. Są to koszty zarządzania ryzykiem walutowym, dodatkowe nakłady na sprawozdawczość finansową, koszty alternatywne z tytułu mniejszej efektywności zarządzania środkami pieniężnymi rozproszonymi na różnych rachunkach bankowych oraz dłuższego czasu trwania transferu walut obcych. Bez wątpienia eliminacja kosztów transakcyjnych obniży koszty działalności gospodarczej przedsiębiorstw uczestniczących w handlu z krajami strefy euro.

Warto zwrócić uwagę, że niekwestionowana korzyść dla przedsiębiorców w postaci eliminacji kosztów transakcyjnych będzie kosztem dla banków. Krajowe banki utracą przychody w postaci sprzedaży/zakupu euro, prowizji od przewalutowania, wysokich opłat pobieranych za transfer pieniędzy do krajów strefy euro oraz transakcji zabezpieczających ryzyko walutowe w stosunku do euro. Banki są jednak podmiotami silniejszymi – kapitałowo i w zakresie rentowności – niż przedsiębiorstwa (zwłaszcza mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa), dlatego korzyści z likwidacji kosztów wymiany euro na złotego i odwrotnie w ogólnym rozrachunku będą większe niż utrata dochodów z tego tytułu przez banki.

ü          Efektem wprowadzenia będzie cenowa przejrzystość rynku. Ceny w Polsce będą wyrażone w tej samej walucie, co ceny w krajach Unii Walutowej. Przedsiębiorcom łatwiej będzie porównywać oferty zagranicznych dostawców i odbiorców oraz wybierać te najkorzystniejsze. Z drugiej strony cenowa przejrzystość rynku uwidoczni różnice cen jednakowych produktów w poszczególnych krajach, ułatwiając konsumentom wybór najkorzystniejszego cenowo miejsca zakupu. Przedsiębiorcy posiadający wysokiej jakości produkty i usługi w konkurencyjnych cenach zyskają nowych klientów. Pozostali przedsiębiorcy, chcąc pozostać konkurencyjnymi, będą zmuszeni do obniżenia cen oraz poprawy jakości oferowanych produktów i usług.

ü          Z chwilą akcesji Polski do strefy euro rynki traktowane do tej pory jako zagraniczne staną się tak samo dostępne jak rynek Polski. Wprowadzenie euro stworzy polskim przedsiębiorstwom aktywnym dotąd na rynku krajowym niepowtarzalną okazję do rozszerzenia obszaru działalności na rynki krajów Unii Walutowej. Z drugiej strony eliminacja ryzyka walutowego sprawi, że rynek polski stanie się atrakcyjniejszym dla przedsiębiorstw ze strefy euro. Dla firm krajowych oznacza to wzmożoną konkurencje (szerzej: koszty wprowadzenia euro dla firm). Z drugiej strony istnienie bariery w postaci zmiennego kursu wymiany złotego wobec euro powstrzymującej zagraniczną konkurencje pozwala na obecność na polskim rynku mało efektywnych firm oraz przyczynia się do nieoptymalnego wykorzystania czynników produkcji. Zatem wzrost konkurencji powinien przyczynić się do lepszej alokacji pracy oraz kapitału oraz efektywniejszego wykorzystania dostępnych zasobów.

ü          Przyjęcie euro wpłynie na lepsze postrzeganie krajowych przedsiębiorców jako partnerów handlowych. Pozostawanie Polski poza obszarem euro czyni krajowe przedsiębiorstwa mniej atrakcyjnymi partnerami do współpracy handlowej i kapitałowej w porównaniu z przedsiębiorstwami znajdującymi się wewnątrz euro.

ü          Jedną z największych korzyści przystąpienia Polski do Unii Walutowej będzie obniżenie krajowych stóp procentowych. Stopy procentowe w całej strefie euro są takie same – znacznie niższe niż w Polsce. Obniżenie stóp procentowych spowoduje spadek oprocentowania kredytów. Kredyty oferowane przez banki krajowe powinny być tańsze również ze względu na większą konkurencję ze strony banków UGW. Po przyjęciu przez Polskę euro kredytobiorcy, bez dodatkowego ryzyka będą mogli zaciągać kredyty w euro we wszystkich krajach UGW. Ponadto zwiększona konkurencja przyczyni się do wzrostu jakości oferowanych usług oraz rozwoju nowych produktów bankowych.

ü          Z chwilą przystąpienie Polski do strefy euro uzyskamy pełny dostęp do jednego z największych rynków finansowych na świecie. Dla krajowych firm oznacza to nowe, korzystniejsze cenowo możliwości pozyskania kapitału. Szerszy dostęp do źródeł finansowania działalności oraz niższy koszt uzyskania środków finansowych stworzy możliwości rozwoju wielu polskim przedsiębiorstwom.

Ponadto, fundusze emerytalne, powiernicze, towarzystwa ubezpieczeniowe oraz zarządzający inwestycjami w firmach, którzy dotąd ze względów regulacyjnych musieli   inwestować głównie w krajowe papiery wartościowe, będą mieli swobodę inwestowania w papiery wyemitowane w całej strefie euro bez konieczności ponoszenia ryzyka walutowego.

Poza tym nasza Warszawska Giełda Papierów Wartościowych stanie się częścią rynku finansowego strefy euro. Będzie bardziej rozpoznawalna i bardziej atrakcyjna. Inwestorzy ze strefy euro będą mogli inwestować w akcje polskich spółek notowanych na WGPW bez ponoszenia ryzyka kursowego.

Przystąpienie Polski do obszaru jednowalutowego otworzy przed polskimi przedsiębiorstwami możliwość pełnego uczestnictwa w europejskim rynku obligacji, gdzie podmioty o niższej wiarygodności kredytowej oraz firmy z sektorów do tej pory nieobecnych na rynkach finansowych mają łatwiejszy dostęp do kapitału.  Papiery dłużne wyemitowane przez polskie przedsiębiorstwa, pozbawione ryzyka kursowego staną się atrakcyjniejszymi dla inwestorów ze strefy euro.

ü          Wprowadzenie w Polsce euro uprości procedury księgowania i raportowania dla firm ze strefy euro posiadających filie i odziały w Polsce (i odwrotnie). Obecnie firmy te prowadzą rachunkowość w dwóch walutach, następnie w celu konsolidacji sprawozdań są zmuszone przeliczać sprawozdania finansowe na walutę kraju, w którym zlokalizowana jest główna siedziba firmy.

ü          Nie należy również zapominać, że spełnienie przez Polskę kryteriów zbieżności spowoduje pozytywne zmiany w makroekonomicznym otoczeniu przedsiębiorstw. Niska inflacja to między innymi bardziej przewidywalne warunki podejmowania decyzji inwestycyjnych. Niski zadłużenie sektora publicznego oraz niski deficyt budżetowy to mniejsze obciążenia dla fiskalne dla przedsiębiorstw.

KOSZTY:

-             Jednym z największych zagrożeń dla krajowych przedsiębiorstw związanych z przyjęciem przez Polskę wspólnej waluty europejskiej będzie wzrost konkurencji ze strony firm strefy euro (spowodowany eliminacją ryzyka kursowego oraz większą przejrzystością cenową). Może to doprowadzić do wyeliminowania mało konkurencyjnych (drożej produkujących) krajowych przedsiębiorstw. Aby sprostać spodziewanej konkurencji polscy przedsiębiorcy będą zmuszeni do większej innowacyjności, poszukiwania nowych rozwiązań technologicznych, obniżania kosztów, dostosowywania asortymentu do nowych warunków konkurencyjnych, podnoszenia jakości oferowanych usług i produktów, itd.

-             Zamiana złotego na euro będzie źródłem wielu wymiernych kosztów, które będą musieli ponieść przedsiębiorcy, aby dostosować się do nowej sytuacji. Koszty te będą dotyczyły przede wszystkim:

·  konieczności przystosowania do euro systemów informatycznych służących do prowadzenia księgowości, płatności elektronicznej, fakturowania, naliczania płac, itp.;

·  szkolenia kadr dotyczącego posługiwania się nową walutą, jej rozpoznawania, przeliczania pomiędzy pieniądzem narodowym a euro, itp.;

·  dostosowania automatów wrzutowych, sprzedających artykuły spożywcze, bilety komunikacyjne, bilety parkingowe itp. do przyjmowania monet euro.

Ponadto:

·        Wartości kontraktów, należności do zapłacenia, płac, udziałów w spółkach, rachunków w bankach, itp. będą musiały zostać przeliczenia na euro.

·        Przedsiębiorcy będą musieli zadbać o to, aby kasy fiskalne podawały ceny w euro    i drukowały paragony z symbolem euro - €. Terminale do obsługi kart płatniczych będą musiały zostać przystosowane do przyjmowania zapłaty w euro.

·        Pewną niedogodnością dla przedsiębiorców będzie konieczność prezentowania  w okresie przejściowym podwójnych cen na produktach, w cennikach oraz w katalogach. Dodatkowo w okresie podwójnej cyrkulacji przedsiębiorstwa będą musiały akceptować oba środki płatnicze, a także księgować wpływy w obu walutach.

·        Przeliczenie cen ze złotego na euro spowoduje zmiany tzw. cen psychologicznych (cen o końcówkach 99 groszy). Aby zachować efekt psychologiczny przedsiębiorcy będą dążyli do zaokrąglenia przeliczonych cen w górę do ulubionej końcówki. Oczywiście zaokrąglenia w górę zwiększą przychody przedsiębiorcy. Istnieje jednak obawa, że konsumenci nauczeni przykładem pierwszych krajów, które przyjęły euro, będą dużo większą uwagę przywiązywać do konwersji cen z walut narodowych do euro, wymuszając na firmach zaokrąglanie cen w dół.

Przyjęcie przez Polskę wspólnej waluty europejskiej stworzy ogromne szanse dla wielu krajowych podmiotów gospodarczych. Warunkiem wykorzystania tej szansy jest odpowiednie przygotowanie się firm do nowej sytuacji.

Najszybciej pozytywne skutki przystąpienia Polski do Unii Monetarnej odczują polskie przedsiębiorstwa biorące udział w wymianie handlowej z krajami należącymi do obszaru wspólnej waluty oraz te firmy, dla których euro jest waluta rozliczeniową (płatności). Ale z powyższej analizy wynika, że na prowadzeniu euro zyskają wszystkie przedsiębiorstwa, także te działające wyłączne na rynku krajowym. Krajowe przedsiębiorstwa powinny być jednak świadome negatywnych konsekwencji wynikających z zastąpienia złotego wspólną walutą. Przede wszystkim będą one zmuszone do poniesienia nakładów inwestycyjnych związanych z przystosowaniem się do euro. Ponadto z przyjęciem wspólnej waluty związane jest zagrożenie wzrostu konkurencji ze strony firm należących do obszaru euro. Polskie firmy postrzegać przyjęcie euro raczej jako wydarzenie o znaczeniu strategicznym, które wymusi na nich przeanalizowanie dotychczasowej działalności i przyczyni się do jej usprawnienia, niż jako zagrożenie dla funkcjonowania firmy.

ZADANIE 4.2

Czy zgodzisz się z wyrażaną opinią (głównie przez przeciwników pogłębiania integracji gospodarczej), że „przystąpienie danego kraju do Unii Walutowej oznacza utratę suwerenności w zakresie samodzielnego kreowania i realizowania polityki pieniężnej/monetarnej”? Uzasadnij wypowiedź. 

Kraj przystępujący do Unii Walutowej – przechodzi na kolejny etap integracji gospodarczej oczekując wymiernych korzyści z tym związanych. Podejmuje świadomą decyzję o rezygnacji z samodzielnie prowadzonej polityki pieniężnej na rzecz wspólnej polityki pieniężnej prowadzonej przez Europejski Bank Centralny. Trudno mówić o „utracie suwerenności w tym zakresie”. Przecież prezes banku centralnego danego kraju ma prawo i obowiązek uczestniczyć w pracach EBC, ma wpływ na kształt tej polityki. Faktem jest jednak to, że musi uwzględniać opinie prezesów banków centralnych innych krajów Unii Walutowej oraz prezesa EBC, co widoczne jest w głosowaniu nad kształtem wspólnej polityki pieniężnej. Obowiązuje tutaj zasada większości głosów a nie jednomyślność. Oznacza to, że prezes banku centralnego danego kraju może zostać przegłosowany, jeśli nie zgadzał się z zaproponowaną koncepcją a jednocześnie realizować we własnym kraju tę wspólną politykę.   

Z pewnością - możliwość niezależnego kształtowania stóp procentowych pozwala łagodzić spadek produkcji i zatrudnienia w szczególności w sytuacji wstrząsów w popycie zewnętrznym oraz zmian relacji cen handlu zagranicznego. W przypadku występowania w Unii Walutowej wstrząsów symetrycznych (dotyczących wszystkich gospodarek państw członkowskich), EBC wykorzystuje instrument kształtowania stóp procentowych w celu łagodzenia tych wstrząsów. Jeśli natomiast wstrząsy mają charakter asymetryczny (dotyczą poszczególnych krajów) ciężar procesu neutralizowania tych negatywnych zjawisk spada na kraj dotknięty wstrząsem. Ponieważ bank centralny państwa dotkniętego wstrząsem nie może np. obniżyć stopy redyskontowej (co implikuje spadkiem oprocentowania kredytów w bankach komercyjnych) w celu pobudzenia działalności inwestycyjnej, powrót gospodarki do stanu równowagi odbywa się na drodze dostosowań rynku pracy lub w krajowej polityce fiskalnej. To duże wyzwanie dla banków centralnych i rządów państw członkowskich Unii Walutowej.

Zadania dodatkowe:

ZADANIE 4.3

Wymień i opisz warunki członkostwa w Unii Walutowej (kryteria konwergencji/ zbieżności).

Warunkiem członkostwa w Unii Walutowej jest osiągnięcie wysokiego stopnia trwałej konwergencji (zbieżności) gospodarczej przez państwa członkowskie. Stopień zbieżności gospodarczej ocenia się na podstawie spełnienia tzw. kryteriów konwergencji z Maastricht wymienionych w art. 121 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską i opisanych szczegółowo w protokole załączonym do Traktatu.

Kryteria te obejmują:

· Osiągnięcie wysokiego stopnia stabilności cen.

Kryterium to oznacza, że „Państwo członkowskie ma trwały poziom stabilności cen, a średnia stopa inflacji, odnotowana w tym państwie w ciągu jednego roku poprzedzającego badanie, nie przekracza o więcej niż 1½ punktu procentowego inflacji trzech państw członkowskich o najbardziej stabilnych cenach”;

· Stabilną sytuację finansów publicznych.

Kryterium to oznacza, że w trakcie oceny państwo członkowskie nie może mieć nadmiernego deficytu budżetowego stwierdzonego przez Radę. Rada stwierdza, czy nie występuje nadmierny deficyt na podstawie następujących kryteriów:

...